Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleabat bir düzen bileğildir. Tüze, toplum içinde insanoğluın filhakika nite davrandıklarını bileğil, nite davranmaları icap ettiğini gösterir. Tüze, namına uyulmak ve uygulanmak derunin vardır. Doğruluk değeri zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene dokunmak, maşerî yaşamın gerçekleşmesini sahip olmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin önsına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, kategorik düz kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle toplum içinde insanoğluın reviş ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte ahbaplık, anatomi davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir mekanizma, bir bütündür.” İnsan-anatomi, anatomi-tabiat ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru derunin evrensel ilkelerle güvence şeşna tuzakınmasıdır. Tüze, âdemiyet seviyesi derunin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbir hayli fikir ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, toplum sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak belirten gözlerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini sahip olmak için konulmuş olan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, adalet ve kanunların hepsidür. Elan yaygın bir teşhismıyla ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî yaşyalnız düzenidir. Tüze Kelime Mazmunı Tüze kelimesi Arapça “adalet” kökünden hasılat ve adalet kelimesinin çoğkebir olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “adalet” kelimesinin çoğkebir “beddua’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na göre ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım ancakü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk manaında da kullanılır. Beceri Mazmunı Tüze dönemden döneme değiştiği derunin hala doyurucu bir teşhism yapılamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok ikrar edilen teşhismı ise: “Belli başlı bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) sargılanmış kurallar hepsidür.” Bilimsel bir disiplin olarak ahbaplık, kendi içinde üs olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri bahis meydan kısmına Özel Tüze, zevat ile talih veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Tüze, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Anayasa Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun mirlıca alt dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku öteki toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih tarafından güvenceye tuzakınmış ve cebri yaptırımlara iye olmasıdır. Tüze kuralları anatomi davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun paha hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde benzer nitelikteki eksiksiz durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Tüze meydanında yaptırım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek derunin kullanılır. Tüze düzenini esenlamayı ve korumayı yalnızçlayan yaptırımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları çelmek derunin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve vakıf cezaları; temel hukukunda siyasetten men, vurgun yama; vergi hukukunda vergi ve kaçakçılık cezaları gibi farklı ahbaplık dallarında farklı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakadar çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek veya siyasal gözleri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan ahbaplık, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş maşerî bir yaşyalnız düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşerî yaşamı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve güvenlik içinde bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Kılgısal Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Kontralanması) Hukukun teamül amacını, maşerî gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile toplum içinde canlı insanoğluın, birbirleri ile monte etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın yapısından meydana gelen gereksinimlerinı önlamaya çtuzakışır. Tüze bu fonksiyonu ile doğum, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir ahbaplık düzeni yaşamın üs gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanın katıksız yapısına ve bundan sonra mevrut gereksinimlerine amelî yetişmek zorundadır. Tüze önemli ölçübile, konuşu gerçeklere bile sadıkdır; konuşu gereksinimlara uymalı ve onları önlamalıdır. 3. Doğruluk Tüze bu fonksiyonu ile belirli bir organize şeşna aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir muadelet düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak hakikat kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük teşhismıyla adalet, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere iki farklı anlamda kullanılır. Doğruluk haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet manaında ferdî bir özelliği deyimler. Erkek her hin haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni yağdırmak uğrunda sakır sakır ve bileğmaslahatmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile alakadar oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet nosyonı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği bağlantı biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık meydanında hukuki paha olarak kavlükarar konusu olan adalet bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Sosyete derunindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini derunermiş kurallar eksiksizü olarak ahbaplık, bu bileğerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve işletmek durumunda bulunduğuna göre, adaletin sonunda, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında adalet acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün ahbaplık sistemine ve sistemlerine hâkim bulunan, nesnel ve salt bir paha niteliğindeki adalettir. Tüze bir toplum düzenini derunerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; ister bulunan düzeni esirgemek, gerekse onu bileğmaslahattirmeyi meşrulaştırmak derunin her hin adalete mirvurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta önmıza oturmuş ahbaplık düzenlerinin asli örneği, olması gereken ahbaplık manaında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan ahbaplık düzenlerinin namına amelî olup olmadığı açısından bir paha ve değerlendirme ölçüsü olabilir. Tekrar bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve zararlı önlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon balans içinde olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Olağan olarak bütün ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşyalnız uyacak, hem bile bu maşerî yaşamın amerikan barış içinde sürebilmesi derunin bir düzen görünümünü esenlamaya çtuzakışacaktır.